De eikenprocessierups, gevaarlijk voor mens én hond

Elk jaar veroorzaken ze overlast: de eikenprocessierups. Effecten zijn: Oogklachten, benauwdheid, jeuk en in uitzonderlijke gevallen zelfs heftige allergische reacties. Ook voor honden kan de rups gevaarlijk zijn.

Opmars vanuit België
Sinds de jaren tachtig is de eikenprocessierups vanuit België naar Nederland gekomen. Tegenwoordig wordt de overlast elk jaar ongeveer verdrievoudigd en komt het beestje inmiddels ook op de waddeneilanden voor.

Nachtvlinder
De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder die zijn eitjes in eikenbomen legt. Deze gesponnen nesten bevinden zich op de zonkant van de boom en bestaan uit vervellingshuidjes, brandharen en uitwerpselen. Vooral in de maanden mei, juni en juli zul je deze in eikenbomen kunnen aantreffen.

Brandharen
De overlast komt van de brandharen die de rups heeft. Dat zijn niet de haren die je ziet met het blote oog. De zeer kleine brandharen hebben weerhaakjes en kunnen afgeschoten worden in nood. Tevens kunnen de haren zich door de wind via de lucht verspreiden. Een eikenprocessierups heeft maar liefst 700.000 brandharen.

‘s Nachts verplaatsen de rupsen zich op zoek naar voedsel, waarbij ze in meerdere rijen dicht achter elkaar aankruipen, vandaar de naam processierups. Overdag zitten ze in hun nest. In 2007 was er zo’n grote overlast in het Belgische Limburg dat de Belgische federale regering zelfs het leger inzette om de vervelende beesten te bestrijden.

Bestrijding
De rupsen zijn met gif niet goed te bestrijden. Op dit moment worden ze met microscopisch kleine aaltjes bestrijd, die de rupsen binnendringen en laten doodgaan door een bacterie die de aaltjes bij zich dragen. Ook worden door gemeenten nestkasten opgehangen voor koolmezen, die de rupsen opeten.

Een veelgebruikte methode is het wegzuigen van de nesten met een soort grote stofzuigers. Wegbranden is echter geen goed idee. Hier worden de brandharen juist door verspreid.

Symptomen
Indien de brandharen in contact komen met je huid of die van de hond zorgt dit voor irritatie of een allergische reactie. Dit kan resulteren in oogklachten, benauwdheid, jeuk of moeite met slikken. Bij honden kan er een zwelling, blaren en roodheid van de lippen en het slijmvlies in de bek ontstaan. Ook kan de tong gaan opzwellen. Bij mensen zie je vaak
bultjes, blaasjes en een rode huid. Bij honden komt dit minder voor doordat ze een vacht hebben. In zeldzame gevallen zie je symptomen als overgeven, duizeligheid en koorts.

Voorkomen
Laat je hond niet snuffelen in de buurt van eikenbomen. Honden die spelenderwijs rupsen of delen van nesten in hun bek nemen kunnen gevaar lopen. De verschijnselen ontstaan vaak acuut tot hooguit binnen enkele uren. In het ergste geval kunnen honden blind worden of is een tongamputatie nodig. Houd zelf ook afstand van eikenbomen met nesten en lijn eventueel je hond een stukje aan.

Behandeling
Komt je hond toch in aanraking met de brandharen of zie je een van de bovenstaande symptomen? Spoel de bek van je hond dan zo snel mogelijk met water. Het is aan te raden hierbij handschoenen te dragen om zelf geen irritaties te krijgen. Neem daarna contact op met je dierenarts voor een eventuele injectie tegen de allergische reactie.

Heb je zelf last dan raadt gezondheidsinstituut RIVM aan niet te krabben of te wrijven, maar de huid of ogen goed te wassen of spoelen met water. Een Aloe Vera gel kan helpen om de jeuk te verminderen.

Toekomst
De komende jaren kan de eikenprocessierups wel eens een steeds groter probleem worden door de mildere winters en warme zomers. Ondertussen is het oppassen voor de volgende rups die Nederland in kan trekken: de dennenprocessierups. Er wordt verwacht dat de rups ook via België ons land in kan trekken.